Saz -Bağlama Nasıl Çalınır (Öğrenilir)?

Geleneksel çalgılara ilgi duyan herkesin aklına gelen ilk enstrüman elbette ki Türk kültürünün temel çalgılarından biri olan bağlamadır. Bağlamayı çalmaya başlamak için de öncelikle alaylı veya okullu bir eğitim almak gerekir. Yani saz nasıl çalınır sorusu için bireysel bir çaba ile öğrenmenin mümkün olduğu veya profesyonel bir eğitim alarak öğrenilebileceği ifade edilebilir.

Bir sanatçı adayının bağlama çalmaya karar verdikten sonra saz nasıl öğrenilir sorusunun cevabını araması elbette ki ilk önceliğidir. Bu durumda ilk aşama olarak kişinin kendine uygun bir bağlama seçimi yapması yani temelde uzun sap bağlama veya kısa sap bir saz bulması gerekir. Aslında ilk aşamadan itibaren divan sazı, meydan sazı veya cura gibi bir çalgının tercih edilmesi de mümkündür. Ancak bu bağlama çeşitlerinin her biri farklı bir ebat farklı bir ses tonu ve farklı bir eğitim metodu gerektirir.

Saz Notaları, Sazın Özellikleri, Sazın Yapısı

Bir enstrüman çalmayı öğrenmeden önce bu enstrümanı tanımak, tarihini, yapısını ve özelliklerini bilmek gerekir. Örneğin, saz notaları üzerinde durulması gerekirse, kısa sap ya da uzun sap sazlarda notalarda farklılık bulunduğu ifade edilebilir. Çünkü saz temel olarak tekne yani gövde, üst kısmındaki göğüs ve bağlı olan sap sayesinde üretilir. Bu yapı üzerinde sap kısmındaki perdelerden geçen saz telleri sayesinde notalar elde edilir. İşte bu noktada kısa sap saz 19 ve uzun sap ise 23 perdeyle sap uzunlukları farklı şekilde üretilir.

Saz notaları için kısa sap ve uzun sap arasında farklılıklar yer alır. Ayrıca bağlama telleri 3 farklı gruba ayrılırken, 1 adet ikili ve 2 adet üçerli gruptan oluşur. Alt grupta La grubu teller, orta grupta Re grubu teller ve üst grupta da Mi grubu teller yer alır. Bu sayede de sazlarda ayrı ayrı olmak üzere

• Uzun sap saz için üst tellerde Sol notaları, orta tellerde Re notaları ve alt tellerde de sırasıyla Do-Mi-Fa-La-Si notaları yer alır.
• Kısa sap sazlarda ise üst tel Do-La-Re rotalarından oluşurken, orta tellerde Re-Do-Si-La-Sol notaları ve alt tellerde ise Do-Re-La-Si-Sol-Fa-Mi notaları yer alır.

Saz Çalmayı Öğrenmek Zor Mu?

Saz çalmaya niyetlendiğinizde, aklınıza saz çalmayı öğrenmek zor mu sorusunun gelmesi de olasıdır. Bu noktada da bağlamanın ilgi isteyen bir enstrüman olduğundan ve çalmayı öğrenmek için sık pratik yapmak gerektiğinden bahsedilebilir. Eğer enstrümanınız ile daha fazla vakit geçirir ve ilgi gösterirseniz, arada boşluklar bulunmadan saz çalmayı öğrenme çalışmalarına devam ederseniz, eğitim süreci daha kısa sürede tamamlanabilir ve tüm eğitim size daha kolay gelebilir. Bağlama çalmayı öğrenmek için iyi bir tutuş, sabırlı olmak, sık pratik yapmak, ustaları takip ederek her zaman saza ilgi duymak en önemli ayrıntılar şeklinde kabul edilmelidir.

Saz Nasıl Öğrenilir?

Eğer genel bilgiye sahip olarak, iyi bir saz temin etmeyi de başarırsanız, saz nasıl öğrenilir sorusu için öncelikle alabileceğiniz eğitim koşullarını gözden geçirmeniz gerekir. Yani maddi imkanlarınız bulunduğu sürece bir profesyonelden özel ders almanız ya da bugün kamuya açık şekilde sunulan bağlama kurslarına katılmanız faydalı olabilir. Bunun yanında günümüzde internet üzerinde de bağlama nasıl çalınır sorusunu cevaplayan birçok video içerik ve ders programlarına ulaşmanız mümkündür.

Saz Çalma Teknikleri Nelerdir?

Her öğrenci ilk etaplarda saz çalmak için zorlansa da bir zaman pratik yapmaya devam ettiğinde, her şeyin daha kolay olmaya başladığını görebilir. Çünkü ritimler, notaların yerleşimi ve sazın doğru tutuş pozisyonu gibi birçok noktaya alışmaya başlanılır. Sonrasında değişen saz çalma teknikleri ile eğitim daha pratik ve keyifli bir hale gelir. Örneğin, bağlamanın akordunu gerçekleştirirken, değişen düzenlerden yararlanmak mümkündür. 

Bağlama çalmak için değişen düzenleri gözden geçirmek gerekirse, özellikle uzun sap kullanılırken, kara düzen adı verilen ve daha özgür bir sistem yer alır. Çünkü kara düzen ile çalınan uzun sapta daha özgür bir şekilde her yörenin türküsünü çalmak veya arabesk parçaları çalmak mümkündür. Kısa sap çalmak istediğinizde de bağlama düzeni adı verilen daha sistematik bir yapıda çalma ve öğrenme tekniği yer alır. Bu düzende ise özellikle özgün müzik, semah ve deyişler daha rahat çalınabilir.

Yeni Başlayanlar Hangi Sazı Almalı?

Son olarak yeni başlayanlar hangi sazı almalı sorusu üzerinde de durmak gerekirse, uzmanların önerdiği şekilde uzun sap ile başlamanın daha doğru olduğu ifade edilebilir. Çünkü her koşulda uzun sap bağlama kısa sapa göre daha zor öğrenilir. Fakat sonrasında kısa sapa geçiş de daha pratik bir şekilde sağlanabilir.